Τι είναι ο βρυγμός;
Ο βρυγμός ανήκει σε μια μεγάλη κατηγορία συνηθειών (έξεων), που ονομάζονται παραλειτουργικές έξεις. Σαν παραλειτουργικές έξεις χαρακτηρίζουμε τις συνήθειες, που ξεφεύγουν από τα όρια της λειτουργικότητας. Με τον όρο βρυγμό εννοούμε την παραλειτουργική συνήθεια (έξη) κατά την οποία ο ασθενής σφίγγει τα δόντια του.
Εκτός από το βρυγμό, που αποτελεί τον κυριότερο αντιπρόσωπο, στην κατηγορία αυτή ανήκουν το δάγκωμα των νυχιών, το δάγκωμα αντικειμένων (μολύβια κτλ.),ο θηλασμός των δακτύλων κ.α. Μολονότι οι συνήθειες αυτές είναι αρκετά κοινές σε όλους μας, εντούτοις εγκυμονούν αρκετούς κινδύνους για τη φυσιολογική λειτουργία του στοματογναθικού συστήματος.
Πού οφείλεται ο βρυγμός;
Όσον αφορά την αιτιολογία του βρυγμού, ποικίλες θεωρίες έχουν,κατά καιρούς αναπτυχθεί, μe αποτέλεσμα να εξακολουθεί να παραμένει αδιευκρίνιστη. Άλλοι θεωρούν πως ευθύνεται η κληρονομικότητα, ενώ μια άλλη κατηγορία ενοχοποιεί τη λήψη φαρμάκων. Τα τελευταία χρόνια, πάντως, όλο και μεγαλύτερος αριθμός ερευνητών συγκλίνει στο γεγονός πως ο βρυγμός αναδύεται μέσα από έντονες ψυχολογικές καταστάσεις. Συγκεκριμένα το άγχος και οι ψυχολογικές φορτίσεις γενικότερα,οδηγούν σε αύξηση της δραστηριότητας των μυών της μάσησης, ιδιαίτερα στη διάρκεια του ύπνου. Παρ’όλα αυτά παραμένουν ακόμα πολλά ερωτηματικά, με συνέπεια το θέμα να χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση.
Ιδιαίτερη αναφορά χρειάζεται το γεγονός πως το τρίξιμο των δοντιών που συνοδεύεται από παραγωγή «ήχου» (ο οποίος γίνεται εύκολα αντιληπτός και από το περιβάλλον του ασθενή) σαν εκδήλωση του βρυγμού εμφανίζεται σε ποσοστό 20% των περιπτώσεων. Κατά συνέπεια η συντριπτική πλεοψηφία των ασθενών δεν έχουν γνώση του προβλήματός τους δεδομένου ότι περιορίζονται στο άηχο σφίξιμο των δοντιών.
Πώς τίθεται η διάγνωση του βρυγμού;
Η διάγνωση του βρυγμού μπορει να γίνει εύκολα από τον οδοντίατρο αλλά και από τον ίδιο τον ασθενή. Χαρακτηριστικότερο εύρημα είναι η φθορά των κοπτικών και μασητικών επιφανειών των δοντιών, αποτέλεσμα της συνεχούς και μακρόχρονης φόρτισής τους. Άλλες, λιγότερο συχνές αλλά εξισου σημαντικές ενδείξεις βρυγμού είναι η επιτάχυνση της εξέλιξης ήδη εγκατεστημένων περιοδοντικών βλαβών, που οδηγούν σε αυξανόμενη κινητικότητα των δοντιών, ως και εκφυλιστικές αλλοιώσεις της κροταφογναθικής διάρθρωσης λόγω τραυματικής υπερδραστηριότητάς της.
Υποκειμενικά ,ο ασθενής δυνατόν να παραπονείται για αυξημένη ευαισθησία των δοντιών (λόγω απώλειας οδοντικής ουσίας), για αίσθημα μουδιάσματος ή ακόμα και πόνου των μασητηρίων μυών του (λόγω της υπερδραστηριότητάς τους) που τείνει να εξαπλώνεται και στις υπόλοιπες παριοχές του προσώπου και της κεφαλής, αλλά και για κόπωση της κροταφογναθικης διαρθρώσεως.
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό,στο μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών ο βρυγμός αποκαλύπτεται αφού έχει προκαλέσει μη αναστρέψιμες βλάβες στους οδοντικούς και περιοδοντικούς ιστούς ακόμα και στις αρθρώσεις. Επομένως, πρώτιστο μέλημά μας, είναι να εντοπίσουμε το πρόβλημα έγκαιρα και να το αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά.
Ποια είναι η θεραπεία του βρυγμού;
Η θεραπευτική προσέγγιση του βρυγμού επιτυγχάνεται κυρίως με οδοντιατρικά μέσα και δευτερευόντως με διδασκαλία τεχνικών άρσης της έξεως. Εξαιρετικά αποτελεσματικοί έχουν αποδειχθεί οι ενδοστοματικοί νάρθηκες. Οι νάρθηκες αυτοί αποτελούνται από διάφανο,συνήθως, υλικό (διάφανη ακρυλική ρητίνη) και προσαρμόζονται είτε στην άνω είτε στην κάτω γνάθο. Η χρήση τους κατά τη διάρκεια του ύπνου οδηγεί σε μείωση ή εξαφάνιση των συμπτωμάτων του βρυγμού σε ποσοστό που ξεπερνά το 70%. Βέβαια σε σοβαρότερες καταστάσεις, η χρήση τους μπορεί να επεκταθεί και στη διάρκεια της ημέρας, ιδιαίτερα στις πρώτες φάσεις της θεραπείας.
Εξ’αιτίας του υλικού από το οποίο αποτελούνται οι ενδοστοματικοί νάρθηκες που κατά την τριβή τους με τα δόντια φθείρονται είναι απαραίτητος ο αδιάλειπτος έλεγχος και η συνεχής επαναπροσαρμογή του νάρθηκα, ώστε να ανταποκρίνεται στο σκοπό για τον οποίο κατασκευάστηκε. Το μειονέκτημά τους έγγειται στο γεγονός πως η δράση τους είναι συμπτωματική και δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα στη ρίζα του, αφου φαίνεται πως ο βρυγμός είναι ψυχογενούς, κυρίως, αιτιολογίας.
Πέραν της εφαρμογής του ενδοστοματικού νάρθηκα, παράλληλα προτείνονται ασκήσεις χαλάρωσηςτων μασητηρίων μυών, τεχνικές που αποσκοπούν στην αντικατάσταση της παραλειτουργικής έξης με καινούρια μη βλαπτική, ή που στοχεύουν να καταστήσουν την έξη επώδυνη και απωθητική.
Συμπερασματικά, ο βρυγμός είναι μια, αδιαμφισβήτητα, σημαντική παθολογική κατάσταση με ποικίλες επιπτώσεις στους ιστούς του στοματογναθικού συστήματος. Αν αφεθεί χωρίς την κατάλληλη αντιμετώπιση είναι σε θέση να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες στα δόντια,στους μαλακούς ιστούς αλλά και στην κροταφογναθική διάρθρωση. Γι’αυτό ασθενής και οδοντίατρος,πρέπει να βρίσκονται σε υψηλό βαθμό εγρήγορσης και συνεργασίας, ώστε να εντοπίσουν έγκαιρα τις πρώτες εκδηλώσεις του βρυγμού και να εφαρμοστεί η κατάλληλη θεραπεία.