Γνωρίζετε πως υπάρχει η δυνατότητα η τερηδόνα των μασητικών επιφανειών των οπισθίων δοντιών, να προληφθεί σε ποσοστό που αγγίζει το 100%; Ας μιλήσουμε για τα εμφρακτικά οπών και σχισμών, ή αλλιώς sealants!
Ανέκαθεν, πρώτιστο μέλημα των οδοντιάτρων ήταν η αντιμετώπιση της τερηδόνας. Μια αντιμετώπιση που περιλαμβάνει μια σειρά «επιθετικών» χειρισμών όπως είναι η αφαίρεση της τερηδονισμένης ουσίας, η παρασκευή κοιλότητας κατάλληλου σχήματος, η τοποθέτηση του εμφρακτικού υλικού κ.α. Όλες αυτές οι απαραίτητες επεμβάσεις, παρ’όλο που αποκαθιστούν τη βλάβη, θίγουν τη δομική και λειτουργική ακεραιότητα του δοντιού και το εξασθενούν.
Το ίδιο δόντι, στο άμεσο ή απώτερο μέλλον, δυνατόν να εμφανίσει μια νέα βλάβη για την αποκατάσταση της οποίας θα απαιτηθεί μια νέα «επιθετικότερη» λύση κ.ο.κ. Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, που σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην εξαγωγή του δοντιού.
Η πρόοδος, όμως, των γνώσεων μας πάνω στη φυσιολογία του δοντιού αλλά και στις φυσικοχημικές αλλαγές που προκαλεί η τερηδόνα στους οδοντικούς ιστούς μετατόπισε το έργο του οδοντιάτρου από την αντιμετώπιση στην πρόληψη της τερηδόνας. Με τη βοήθεια δε των σύγχρονων οδοντιατρικών βιοϋλικών φθάνουμε σήμερα να υποστηρίζουμε πως είναι δυνατή η πρόληψή της στην ολότητα των περιπτώσεων.
Η τερηδόνα σε ποσοστό 60-70% παρουσιάζει μια ιδιαίτερη προτίμηση στις μασητικές επιφάνειες των οπισθίων δοντιών. Σ’αυτό συμβάλλει η ιδιαίτερη μορφολογία τους, λόγω της παρουσίας βαθέων αυλάκων και σχισμών γεγονός που εμποδίζει τον αυτοκαθαρισμό της περιοχής από το σάλιο και καθιστά αδύνατη την προσπέλαση τους από τους θυσάνους της οδοντόβουρτσας. Οι συνθήκες, αυτές, δημιουργούν ένα ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη μικροοργανισμών και την έναρξη των τερηδονικών διεργασιών.
Τι είναι και πώς δρουν τα sealants;
Για την πρόληψη αυτών των διεργασιών, συνιστάται η εφαρμογή των εμφρακτικών οπών-σχισμών (ή όπως είναι γνωστά στην οδοντιατρική ορολογία sealants). Τα sealants λειτουργούν, δημιουργώντας ένα διάφανο και αδιαπέραστο στρώμα πάνω από τις μασητικές επιφάνειες των οπισθίων δοντιών, εμποδίζοντας αφενός την είσοδο μικροβίων και αφετέρου δυσχεραίνοντας την τροφοδοσία τους με θρεπτικά συστατικά.
Τα υλικά αυτά ανήκουν στην κατηγορία των υγρών ρητινών οι οποίες προσομοιάζουν χημικά με τις γνωστές σε όλους μας σύνθετες ρητίνες, στερούνται όμως, ενισχυτικών ουσιών και χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ρευστότητα. Ορισμένα σκευάσματα περιέχουν φθόριο ενισχύοντας την αντίσταση της αδαμαντίνης στην ενδεχόμενη τερηδονική προσβολή, ενώ άλλα περιέχουν και χρωστικές, δίνοντάς τους ιδιαίτερους χρωματισμούς ώστε να διευκολύνεται η αξιολόγησή τους κατά τις επανεξετάσεις.
Πόσο αποτελεσματικά είναι τα sealants;
Η αποτελεσματικότητα εφαρμογής των εμφρακτικών οπών-σχισμών για την πρόληψη της τερηδόνας είναι πλέον, μέσα από πληθώρα ερευνών, αδιαμφισβήτητη και αγγίζει το 100%, με την προϋπόθεση πως τα sealants παραμένουν ανέπαφα στη θέση τους.
Ένα σημαντικό μειονέκτημα των υλικών αυτών είναι η μειωμένη αντοχή τους στη αποτριβή, απόρροια της απουσίας ή της μικρής περιεκτικότητας τους σε ενισχυτικές ουσίες. Ως εκ τούτου κρίνεται απαραίτητος ο συνεχής έλεγχος για τη διατήρηση της ακεραιότητας τους ώστε να επιτευχθεί ο σκοπός για τον οποίο τοποθετήθηκαν. Εμπειρικά ο μέσος όρος ζωής των sealants δεν ξεπερνά τα 2 χρόνια με αποτέλεσμα να απαιτείται επανατοποθέτησή τους μετά το πέρας του διαστήματος αυτού.
Πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι η εφαρμογή τους;
Η τοποθέτηση των sealants στην επιφάνεια του δοντιού είναι πολύ εύκολη καθώς δεν απαιτεί αναισθησία παρά μόνο καλό έλεγχο της υγρασίας. Η εφαρμογή δε των sealants, κατά την παιδική ηλικία, εκτός από την ανεκτίμητη προσφορά τους στον τομέα της οδοντιατρικής πρόληψης παρέχουν, ειδικά στα παιδιά, ένα ακόμη σημαντικό όφελος. Δεδομένου του γεγονότος πως η τοποθέτησή τους δεν απαιτεί τη χρήση τροχών και ενέσεων, αποφεύγεται μια τυχόν επώδυνη και συγχρόνως δυσάρεστη πρώτη επαφή με το οδοντιατρικό περιβάλλον. Με αυτό τον τρόπο οι πρώτες εμπειρίες που συλλέγει το παιδί από την επίσκεψη του στο οδοντιατρείο είναι ευχάριστες και ανώδυνες, γεγονός απαραίτητο ώστε να καλλιεργηθεί μια σωστή σχέση οδοντιάτρου και μικρού ασθενή ενώ παράλληλα δημιουργούνται και “ευνοϊκές άνευ φόβου” συνθήκες για μελλοντικές επισκέψεις.
Αδιαμφισβήτητα, τα εμφρακτικά οπών-σχισμών αποτελούν ένα ακόμη εργαλείο στο «οπλοστάσιο» του οδοντιάτρου για την επίτευξη του αντικειμενικού σκοπού της οδοντιατρικής επιστήμης, που είναι και η πρόληψη.
Η χρήση τους για να καταστεί αποτελεσματική, προϋποθέτει το συνδυασμό τους και με άλλα προληπτικά μέτρα, διαφορετικά είναι παντελώς άχρηστη. Ποιο το κέρδος να προληφθεί η τερηδόνα των μασητικών επιφανειών των οπισθίων δοντιών όταν οι ασθενείς αγνοώντας ή αδιαφορώντας για τις ευεργετικές επιδράσεις του φθορίου ή αμελώντας την επιμελή στοματική υγιεινή αναπτύσσουν τερηδόνες στις όμορες επιφάνειες; Ή ποιο το όφελος πρόληψης της τερηδόνας όταν τα δόντια χάνονται μελλοντικά εξ’αιτίας περιοδοντικής νόσου;
Συμπερασματικά, τα εμφρακτικά οπών-σχισμών εντάσσονται σ’ενα ολοκληρωμένο πρόγραμμα πρόληψης, το οποίο θα περιλαμβάνει, ανάλογα πάντα με την περίπτωση και την ηλικία, φθοριώσεις, διδασκαλία καλής στοματικής υγιεινής, διατροφικές συμβουλές κ.α. Μόνο τότε τα sealants θα μπορέσουν ν’αποδώσουν το βέλτιστο και ουσιαστικότερο αποτέλεσμα που υπόσχονται.